درسی از آیه قرآن درباره مبارزه منفی

دو سه نفر به جنگ تبوک نرفتند، پیغمبر اکرم (ص) به جنگ رفتند و هنگامی که برگشتند، اینها پرروئی کرده و هر سه نفر به استقبال ایشان آمدند، هنوز به آنها نرسیده بودند که حضرت به اصحاب فرمودند: کسی با اینها صحبت نکند، آنها جلو آمده و سلام کردند، پیغمبر (ص) جوابی دادند امّا دیگر با ایشان حرف نزدند، مسلمانان نیز با آنها حرف نزدند، مسلمانان به زنانشان خبر دادند که پیغمبر (ص) دستور ترک معاشرت با اینها را داده است. زنان و فرزندان نیز با آنها ترک معاشرت کردند. و به قدری زندگی بر آنان سخت شد که دیدند در شهر نمی‎توانند زندگی کنند، پس به بیابان رفتند و آنجا گریه‎‎ها و زاری‎ها کردند تا توبه‎شان قبول شد، پیغمبر به دنبال آنها فرستاد، وقتی آمدند آیه نازل شد که این آیه می‎‎گوید مبارزه منفی، بی‎اعتنائی با گناهکار بسیار مؤثر است می‎فرماید: 
«وَ عَلَى الثَّلاثَهِ الَّذِینَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَیْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَیْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ إِلَیْهِ».[سوره توبه: آیه 118] 
یعنی: پیامبر بگو مبارزه منفی بسیار مفید است، آن سه نفر را که تخلّف از جنگ کردند یاد کن که کارشان به اینجا رسید، و به قدری زندگی بر ایشان مشکل شد که نَفَس در سینه‎هایشان پیچید و آنان توبه کردند و خدا توبه آنها را قبول کرد. 

این آیه شریفه به ما می‎گوید: مبارزه منفی لازم است. لذا در روایات می‎خوانیم که به شراب خوار زن ندهید،‌ و از او زن نگیرید، و یا با رباخوار و فاسد معاشرت نکنید. مثلاً یک کاسب رباخوار را اگر همه بازار با او ترک معاشرت کردند، هیچ کس از او چیزی نخرد یا به او نفروشد، طولی نمی‎کشد که درب مغازه او بسته می‎شود. 

اگر مردم با انسان گنهکار رفت و آمد نکند، دست از گناهش بر‎می‎دارد. لذا خطاب شد به شعیب پیغمبر که ای شعیب! صد هزار نفر از قوم تو را هلاک می‎کنیم. 40 هزار نفر از آنان گنهکار هستند و شصت هزار نفر از آنان خوبند. 
گفت: خدایا بدها، گناهشان دامنگیرشان است؛ امّا خوبها چه کرده‎اند؟ 
خطاب شد: به این دلیل که بدها گناه کردند، و اینها نشسته و بی‎تفاوت هستند.(کافی جلد5 ص56 )